Je komt de Wzd overal tegen
In 2020 werd in Nederland de Wzd ingevoerd. De afkorting Wzd staat voor ‘Wet zorg en dwang’, maar is in zijn naam wat misleidend. Want kort samengevat zegt deze wet dat een bewoner het recht heeft op eigen keuze en daarmee zo vrij mogelijk moet zijn in zijn handel en wandel. Er mogen geen keuzes zonder of tegen de wil van een bewoner in worden gemaakt.
De invoering van de Wzd was middenin coronatijd. Dat maakte de implementatie lastig. “We waren vooral bezig met overleven en ervoor zorgen dat het aantal besmettingen niet opliep. Daarom hebben we ervoor gekozen om in 2023 opnieuw aandacht te besteden aan de implementatie de Wzd.” Aldus Wim Hulsegge. Hij is binnen Charim voorzitter van de Wzd-commissie, die verder bestaat uit een externe functionaris, de directeur zorg en een aantal medewerkers van Charim.
Denken in alternatieven
Wim: “Samen hebben we een nieuw beleidsplan geschreven wat in de tweede helft van 2023 is goedgekeurd. Vervolgens zijn we gestart met een implementatieplan waarin staat hoe we alle medewerkers meenemen in de werkwijze van de Wzd.”.
De commissie richt zich op kennisoverdracht over de wet. “En we leren medewerkers om te denken in alternatieven. Want werken volgens de Wzd vraagt om een andere denkwijze. Een denkwijze die overigens naadloos aansluit op de visie op zorg van Charim. Eerder was het: we voeren maatregelen door, tenzij. Maar nu staat wonen in vrijheid, zonder maatregelen centraal. Bij hoge uitzondering zullen we een maatregel inzetten, maar dit moet goed onderbouwd zijn.”
Je zou zeggen dat een wet precies voorschrijft hoe iets zou kunnen. Maar in de Wzd zit veel ruimte voor interpretatie en eigen invulling. Wim geeft als voorbeeld de inzet van domotica. “Elke leverancier van domotica zegt: volgens de wet mag je alles aanzetten. Maar volgens onze interpretatie is dat niet zo. Want alles wat je signaleert, registreert en vervolgens met anderen bespreekt, daar weet de bewoner niks van. Je maakt inbreuk op de privacy van de bewoner. Daarom zetten wij de sensoren die we gebruiken niet standaard aan. Dit doen we alleen als de bewoner dit wil. Dan is het geen maatregel maar een vrijwillige keus. Heel soms zetten we het tegen de wil van een bewoner aan, vanwege de veiligheid. Maar het doel van het gebruik van sensorenmoet altijd helder zijn. Je moet bewoners en hun naasten, als je een maatregel in zet, op een goede manier meenemen in het gesprek en hen goed informeren over de gevolgen en de alternatieven die mogelijk zijn.”
Wzd is breder dan open of gesloten afdelingen
De toepassing van de Wzd kom je overal tegen. Wim: “We denken nu vaak aan of iemand wel of niet naar buiten kan, aan “gesloten of open” afdelingen. Dat is zeker een aspect dat naar voren komt bij de Wzd. Maar het gaat ook over veel kleinere dingen, zoals broodbeleg. Als iemand elke dag alleen de keus krijgt tussen pindakaas of jam, maar liever kaas wil, moet dat ook kunnen. Wij mogen iemand daarin niet zijn vrijheid ontzeggen.”
Bewoners zullen merken dat we veel sneller met ze in overleg gaan over wat ze nodig hebben. En als het nodig is, zoeken we met hen naar alternatieven die minder inbreuk doen op hun vrijheid. Wim: “Ook de naasten zullen wat merken van de veranderingen. Bijvoorbeeld dat een afdeling niet meer op slot gaat. “Ik verwacht dat dit in 2024 op bijna alle locaties van Charim zal veranderen. En we gaan met bewoners en naasten in gesprek over wat belangrijk is voor iemand. Als we hun kennis gebruiken en hen vragen mee te denken over alternatieven die bijdragen aan vrijheid en veiligheid, dan kunnen we ervoor zorgen dat iemand veel prettiger kan leven."
