Goede zorg thuis is sleutel tot vitaal ouder worden

Marieke Roozendaal werkt als regieverpleegkundige in het ambulant verpleegtechnisch team (voor medische handelingen bij mensen thuis). Marieke woont in Barneveld met haar gezin. Na enkele jaren in het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein te hebben gewerkt, is zij met de wijkverpleging in aanraking gekomen om uiteindelijk bij Charim te gaan werken. Verpleegkunde heeft haar altijd getrokken: ,,Ik vind het mooi om mensen een helpende hand te bieden. Als je daarmee een lach op iemands gezicht kunt toveren, is mijn doel bereikt. Met mijn werk kun je het verschil maken.”

Wendy van Milligen werkt als wijkverpleegkundige in Veenendaal. Ze woont in Ede en werkt sinds twee maanden voor Charim: ,,Het is in Veenendaal soms nog wel de juiste route zoeken naar mijn cliënten, maar Google Maps is mijn redding.” Nieuw in het vak is ze absoluut niet. Ze is begonnen als verzorgende IG (individuele gezondheidszorg), heeft vervolgens verpleegkundige niveau 4 en hbo-verpleegkundige gedaan. ,,Als kind wilde ik graag op de ambulancedienst werken. Via een stage kwam ik echter met de wijkverpleging in aanraking en ik ben nooit meer weggegaan. Geen dag is hetzelfde. Je weet nooit wat je achter de voordeur aantreft. Maar ook als die niet wordt opengedaan, is zorg nooit ver weg. Daar zijn we voor opgeleid. Wij werken vanuit de zorglocatie in de buurt, dus kunnen snel ter plaatse zijn.”

Vergrijzing
Het aantal ouderen in de samenleving neemt toe en ook bereiken zij steeds vaker een hoge leeftijd. Hierdoor hebben steeds meer mensen een chronische aandoening zoals artrose, diabetes en dementie. Bovendien hebben mensen steeds vaker meerdere aandoeningen tegelijk. Door de vergrijzing zal de druk op de zorg toenemen. Het gevolg is extra druk op de formele zorg, maar ook op de informele zorg (mantelzorg). Daar komt bij dat steeds meer ouderen zelfstandig wonen.
Naast chronische aandoeningen hebben ouderen ook vaak last van problemen zoals vallen, geheugenproblemen, gezichts- en gehoorstoornissen. Een opeenstapeling van zulke problemen vergroot de kwetsbaarheid van ouderen. Daarom is het belangrijk dat zij ook in hun eigen woonomgeving de zorg kunnen ontvangen die nodig is. Dit kan bijvoorbeeld met wijkverpleging, ambulante verpleegtechnische zorg of een combinatie van beide.

Ziekenhuiszorg ook thuis mogelijk
Wijkverpleging wordt onder andere vergoed vanuit de Zorgverzekeringswet maar ook vanuit de Wet langdurige. De wijkverpleegkundige bespreekt tijdens een eerste bezoek de mogelijkheden met de cliënt en regelt de indicatie die nodig is. Wijkverpleegkundige Wendy: ,,In veel gevallen is het prima mogelijk om dit op verantwoorde wijze te doen. We kunnen helpen met douchen, aankleden, en het innemen van medicatie. De doorstroom naar een verpleeghuis is pas nodig wanneer de complexiteit toeneemt.”  
Mensen kunnen het ziekenhuis eerder verlaten als specialistische zorg beschikbaar is. Marieke vult in het ambulant verpleegtechnisch team haar collega aan: ,,Daarnaast worden mensen eerder ontslagen uit een ziekenhuis als specialistische zorg thuis beschikbaar is. Dit geldt niet alleen voor ouderen, iedereen kan herstelzorg nodig hebben. Mijn collega’s en ik zijn ervoor opgeleid deze zorg te bieden. Voor de cliënt bevordert een vertrouwde thuisomgeving vaak het herstelproces. Een van mijn cliënten vertelde aan mij het fijn te vinden dat ze niet acht weken in het ziekenhuis hoefde te liggen voor een antibiotica-infuus. Dat kunnen wij thuis voor haar doen. In mijn optiek biedt ziekenhuiszorg in de eigen woning een waardevolle aanvulling op ons werk.”

Structuur
Dementie is een verzamelnaam voor 50 hersenziektes waarbij de hersenen informatie niet meer goed kunnen verwerken. Marieke: ,,Ouderen met dementie kunnen langer in hun huis blijven wonen met de juiste zorg. We weten dat structuur bieden belangrijk is. Een vertrouwde omgeving is een plus. Laat onverlet dat een netwerk van mantelzorgers hard nodig is.” Bij iemand met dementie is vaak een casemanager betrokken. Het is belangrijk om naar de toekomst te kijken bij deze progressieve ziekte. Wendy: ,,De situatie kan snel veranderen. Dan is het goed om zicht te hebben op de wensen van de cliënt en een inschatting van de druk op de mantelzorgers. Het belang van een cliënt staat voorop, maar mantelzorgondersteuning hoort daar ook bij. Je moet voorkomen dat er onveilige situaties ontstaan. We trekken liever eerder aan de bel.” 

Marieke heeft in het ambulante verpleegtechnisch team (AVT) een andere rol dan de wijkverpleegkundigen. Samen met haar collega’s is ze 24 uur per dag en 7 dagen per week op afroep beschikbaar. ,,Wij komen om de hoek kijken wanneer verpleegtechnische handelingen nodig zijn. Wij werken in elkaars verlengde. Binnen Charim houden we de lijntjes kort.” Ze voegt toe: ,,Wanneer de wijkverpleging ruggespraak wil houden zijn we maar een telefoontje verwijderd. Die samenwerking en om gebruik te maken van elkaars professionaliteit is belangrijk om goede zorg te kunnen bieden voor de cliënt.

In beweging blijven
Langer thuis wonen draagt bij aan vitaliteit. Marieke: ,,Thuis moet je doorgaans meer zelf doen. De afwas doen, naar de wc gaan of bezoek ontvangen. Hoe klein de handeling ook is, je moet het toch doen. Het houdt de mens letterlijk in beweging.” De behoeften van ouderen liggen niet alleen op het gebied van medische zorg, maar ook op het gebied van welzijn. Meer inzet op welzijn kan ouderen helpen om een goede kwaliteit van leven te behouden ondanks ziekte en beperkingen. Dit vraagt niet alleen om een betere samenwerking tussen zorgprofessionals onderling, maar ook tussen zorgprofessionals, welzijnsprofessionals en mantelzorgers. Wendy: ,,Niet iedereen boven de 70 is een kwetsbare oudere. Toen ik net in de wijkverpleging ging werken was het bijzonder dat iemand op zijn 80e nog auto reed of op de fiets boodschappen ging doen. Die leeftijd is nu opgeschoven lijkt het wel. Dat is iets wat ik mij onlangs realiseerde.” Technologische vooruitgang heeft hier ook bij geholpen. ,,Er zijn veel hulpmiddelen beschikbaar. Bijvoorbeeld voor het oprapen van sokken van de grond, steunpanty’s aantrekken maar ook het aanschaffen van een rugborstel zodat iemand zelf zijn rug kan wassen. Mensen houden graag zelf de regie in handen. De mogelijkheid daarvan is van belang voor vitaal thuis wonen.”

Preventie
Om vitale ouderen zo lang mogelijk thuis te laten wonen geeft Charim ook advies. Marieke: ,,Inzetten op preventie is belangrijk. Het is de sleutel tot het vitaal ouder worden.” Wendy vult aan: ,,Wij bezoeken één keer per jaar de mensen die professionele alarmopvolging hebben van Charim. Denk daarbij aan mensen die wonen in aanleunwoningen. In principe hebben ze nog geen zorgvraag, maar de cliënten krijgen met deze gesprekken het gevoel dat ze gezien worden en hun verhaal kunnen doen. We kunnen inspelen op hun vragen die misschien nog niet om professionele zorg vragen maar wel met hulpmiddelen, ergotherapie of een buddysysteem kan worden ondervangen.” Wendy: ,,Zorg komt in allerlei vormen en gedaanten. Maar mocht het nodig zijn, weet dan dat we met de wijkverpleging, aangevuld met specialistische zorg veel kunnen doen om zo lang mogelijk in een vertrouwde omgeving te blijven. Want… zo als het klokje thuis tikt, tikt het nergens. Dat geldt voor iedereen.”